Σημαντικοί Μακεδόνες Αγωνιστές της Επανάστασης του 1821

Γάτσος Αγγελής

Οπλαρχηγός της Εδεσσας (Έδεσσα 1771 – Αταλάντη 1839). Στα τέλη του 18ου αιώνα  δρούσε ως αρματολός στον Όλυμπο και το 1821 κήρυξε την  Επανάσταση στη Νάουσα, μαζί με τον Τ. Καρατάσο και τον Ζαφειράκη Θεοδοσίου. Μετά την
καταστολή της Επανάστασης στη Μακεδονία και την καταστροφή της Νάουσας (Απρίλιος 1822) κατέφυγε στο Βέρμιο, με τους άλλους  Μακεδόνες οπλαρχηγούς. Στη συνέχεια πήγε στη δυτική Στερεά, όπου συνεργάστηκε με τον  Γ. Καραϊσκάκη. Μετά την ήττα του Πέτα ακολούθησε, επικεφαλής σώματος 100 στρατιωτών, το Γενναίο Κολοκοτρώνη και διακρίθηκε στη μάχη των Δερβενακίων. Το 1823 πολέμησε  μαζί με τον  Καρατάσο στο Τρίκερι και στις Βόρειες Σποράδες. Για μικρό διάστημα αναμίχθηκε στις εμφύλιες διαμάχες στην Πελοπόννησο, καθώς και στις προσπάθειες για την απόκρουση του Ιμπραήμ πασά. Τον Νοέμβριο του 1826 πήρε μέρος στην αποτυχημένη απόπειρα του Κωλέττη για δημιουργία αντιπερισπασμού στην Αταλάντη, με σκοπό να παρεμποδίσει τις επικοινωνίες του Κιουταχή πασά στην Ανατολική Στερεά, και μόλις διέφυγε την αιχμαλωσία. Μετά το τέλος του Αγώνα τάχθηκε στο πλευρό του Καποδίστρια, αποστρατεύθηκε με το βαθμό του συνταγματάρχη της «ενεργού φάλαγγος» και πέθανε πάμπτωχος.

Αναστάσιος Καρατάσος 

Περίφημος οπλαρχηγός της δυτικής Μακεδονίας που αγωνίσθηκε εναντίων των Τούρκων και του οποίου τα κατορθώματα εξυμνούν πολλά δημοτικά τραγούδια. 

Γεννήθηκε το 1764 στη Δόβρα της Βέροιας. Μετά την καταστροφή του χωριού του εγκαταστάθηκε στο Διχαλεύρι της Νάουσας. Μόλις δεκαοχτώ ετών, εγκατέλειψε το Διχαλεύρι και βγήκε κλέφτης στο Βέρμιο. Γρήγορα έγινε πρωτοπαλίκαρο του καπετάν Ρομφαία και σε δύο χρόνια έγινε καπετάνιος και τέλος οπλαρχηγός. Ύστερα από την αναγνώρισή του από την Πύλη, ανέλαβε την υπεράσπιση των Χριστιανών και των φιλήσυχων Τούρκων, που υπέφεραν τα πάνδεινα από τους Κονιάρους. Το 1822 με την έκρηξη της επαναστάσεως στη Μακεδονία, ο Καρατάσος έγινε αρχιστράτηγος, γιατί εκτιμήθηκε ιδιαίτερα, όχι μόνο για τη γενναιότητα του, αλλά και για τη φρόνηση αλλά και στρατηγική  του ικανότητα. 

Μετά την αποτυχία του κινήματος της Μακεδονίας, ο ηρωικός οπλαρχηγός, που στο διάστημα αυτό είχε χάσει το γιο του Ιωάννη στη μάχη και η γυναίκα του με τις δύο θυγατέρες του πιάστηκαν αιχμάλωτες μαζί με τους γιους τους Δημήτριο και Κωνσταντίνο και άλλους Μακεδόνες, κατέβηκε στην μαχόμενη Ελλάδα. Εκεί πολέμησε με μεγάλη ανδρεία και διακρίθηκε στις μάχες του Πέτα, της Αλοννήσου και του Τρίκερι. Στη Σκιάθο, μάλιστα, κατόρθωσε να εμποδίσει τον Χοσρέφ πασά να καταλάβει το νησί. Αγνός πολεμιστής, ο ήρωας αυτός, που έμεινε στην ιστορία γνωστός σαν Γερο – Καρατάσος, δεν μπορούσε να καταλάβει τις διενέξεις ανάμεσα στους Έλληνες. Πιστός στην Κυβέρνηση, πολέμησε στην Πελοπόννησο τους αντικυβερνητικούς. Αλλά η μεγαλύτερη νίκη του, ήταν αυτή κατά την οποία νίκησε τον αήττητο μέχρι τη στιγμή αυτή, Ιμβραήμ πασά. Μετά την απελευθέρωση έγινε διοικητής της 7^ης χιλιαρχίας. Πέθανε το 1830 στη Ναύπακτο αφήνοντας το γιο του Δημήτριο να συνεχίσει το έργο του και να εκπληρώσει το μεγάλο ιδανικό του, την απελευθέρωση ολόκληρης της Ελλάδας.

Κασομούλης

1.Κωνσταντίνος. Καταγόταν από τη Σιάτιστα. Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία και εργάστηκε για την προπαρασκευή του Αγώνα. Ήταν από τους πρωτεργάτες του Μακεδονικού επαναστατικού κινήματος, μαζί με τους γιους του Γεώργιο, Δημήτριο, Ιωάννη και Νικόλαο. Πήρε μέρος σε πολλές μάχες και διακρίθηκε στη μάχη της Γάστρας και της μονής Δόβρας. Στην πολιορκία της Νάουσας πολέμησε με τον Καρατάσο, όπου και πολιορκήθηκε στενά μέσα σ’ ένα μικρό σπίτι και σκοτώθηκε μετά από ηρωική αντίσταση. Η περιουσία του στη Σιάτιστα λεηλατήθηκε από τους Τούρκους, που συλλάβανε τη σύζυγό του και τις δύο κόρες του και τις πούλησαν στα σκλαβοπάζαρα. Οι τρεις γυναίκες απελευθερωθήκαν το 1829 μετά από την εξαγορά τους από συγγενείς τους.

2.Γεώργιος. Γιος του Κωνσταντίνου. Πήρε μέρος σε πολλές επιχειρήσεις στο πλευρό του πατέρα του. Επί  Όθωνα έγινε αξιωματικός  στη βασιλική υπηρεσία. Δολοφονήθηκε το 1838.

3.Δημήτριος. Αδελφός του προηγούμενου. Σκοτώθηκε στην έξοδο του Μεσολογγίου.

4.Ιωάννης. Αδελφός του προηγούμενου. Πήρε μέρος σε πολλές επιχειρήσεις στο πλευρό του πατέρα του Κωνσταντίνου και διακρίθηκε στην  πολιορκία της Νάουσας, όπου αιχμαλωτίστηκε αλλά κατόρθωσε να αποδράσει στη Σερβία. Από κει κατέβηκε και πάλι στην Ελλάδα και αγωνίστηκε σε ελαφρά σώματα σαν υπαξιωματικός, κάτω από τις διαταγές του Αθανάσιου Βαλτινού. Αργότερα διακρίθηκε σε πολεμικές επιχειρήσεις κυρίως στην Κύμη και τη Χαλκίδα.

Λασσάνης Γεώργιος

 

Γεώργιος Λασσάνης

Λόγιος, φιλικός και πολιτικός (Κοζάνη 1793 – Αθήνα 1870). Μυήθηκε από τους πρώτους στη Φιλική Εταιρεία το 1818. στη Φιλική εταιρεία ο Λασσάνης πρόσφερε με ενθουσιασμό πολύτιμες υπηρεσίες, περιηγούμενος ρωσικές και βαλκανικές πόλεις και αποκαθιστώντας επαφή με διακεκριμένα στελέχη της πατριωτικής εκείνης οργάνωσης. Ο ενθουσιασμός του προκάλεσε τις ανησυχίες άλλων μελών της Εταιρείας, αλλά τελικά η δράση του Κοζανίτη φιλικού δεν έγινε αφορμή παρεξηγήσεων και αντιδράσεων. Έρχεται σύντομα σε επαφή με τον Αλέξανδρο Υψηλάντη, ο οποίος γεφύρωσε τα χάσματα μεταξύ των μελών της Εταιρείας στην Οδησσό. Τον Αύγουστο του 1820 ο Υψηλάντης έρχεται στην Οδησσό και διορίζει το Λασσάνη γραμματέα και υπασπιστή του. Αφού πέρασαν και οι δύο στο Ισμαΐλ της Βεσσαραβίας, κατέστρωσαν, από κοινού με άλλα στελέχη της Φιλικής, το σχέδιο της επανάστασης. Ο Λασσάνης ανέλαβε να εξασφαλίσει την υποστήριξη του ηγεμόνα της Μολδαβίας Μιχαήλ Σούτσου, καθώς επίσης και να συντονίσει τις ενέργειες των ηγετών των ατάκτων Γεωργάκη Ολύμπιου, Περραιβού, Ιωάννη Φαρμάκη, Χριστόφορου Περραιβού, Σάββα Καμινάρη κλπ. Ο Λασσάνης οργάνωσε τα «καπετανάτα» και συνέταξε τους στρατιωτικούς κανονισμούς των απελευθερωτικών σωμάτων, καθώς επίσης και την περίφημη προκήρυξη που απεύθυνε ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, όταν πέρασε τον Προύθο, κηρύσσοντας την επανάσταση. Ο Λασσάνης ακολούθησε τον αρχηγό του ως χιλίαρχος κατά τις συγκρούσεις των παραδουνάβιων ηγεμονιών και αργότερα στις φυλακές του Mangatz της Αυστρίας. Επί Καποδίστρια κατέβηκε στην Ελλάδα και έλαβε μέρος στις επιχειρήσει της Πέτρας. Επί της βασιλείας του Όθωνα ανέλαβε διάφορα αξιώματα (υπουργός Οικονομικών το 1837, νομάρχης Αττικής κλπ.).

ΦΑΡΜΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

Αναπαράσταση της θυσίας 
του Γεωργάκη Ολύμπιου στην Μονή Σέκου

Έλληνας  φιλικός και οπλαρχηγός της επανάστασης του 1821. Γεννήθηκε το1750 στο χωριό Μπλάτσι της Μακεδονίας. Η οικογένειά του είχε εκεί αρματολίκι, ενώ ο ίδιος ήταν πλούσιος κτηνοτρόφος. Όμως η θέληση και η διακηρυγμένη απόφασή του για απελευθέρωση της Ελλάδος από τους Τούρκους, έκαναν τους τελευταίους να τον κυνηγούν και να τον αναγκάσουν να καταφύγει στη Θεσσαλία, και συγκεκριμένα στον Όλυμπο, σαν αρχηγός σε σώματα κλεφτών. Έλαβε μέρος στα Ορλωφικά, καθώς και στην Επανάσταση του Θύμιου Βλαχάβα και σε άλλες εξεγέρσεις κατά των Τούρκων.

Για ένα διάστημα πήγε στα Επτάνησα, όπου συνεργάστηκε με τον Καποδίστρια και τους Ρώσους κατά του Αλή πασά και των Γάλλων, ενώ αργότερα επέστρεψε στη Μακεδονία και πήρε τα αρματολίκια της Χαλκίδας. Το 1816 πήγε στην  Πετρούπολη κι ένα χρόνο αργότερα στην Οδησσό. Εκεί μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία κι από τότε διέθεσε όλες τις δυνάμεις του για την εκπλήρωση των σκοπών της. Μάλιστα, περιόδεψε σε πολλές περιοχές της Ελλάδας και προπαγάνδισε τον εθνικό ξεσηκωμό, ενώ πολέμησε στις μάχες  της Μολδαβίας μαζί με το Γεωργάκη Ολυμπίο.  

Όταν οι Έλληνες ηττήθηκαν στο Δραγατσάνι, υποχώρησε μαζί με τον Ολύμπιο και κλείστηκαν στη μονή Σέκου, περιμένοντας κάποια ελληνική βοήθεια. Αφού είδαν ότι τέτοια βοήθεια δεν έφτανε, ο Ολύμπιος ανατινάχτηκε στον αέρα, πυροδοτώντας την μπαρουταποθήκη της μονής, ενώ ο Φαρμάκης παραδόθηκε στους Τούρκους μετά από διαπραγματεύσεις κι εγγυήσεις για τη ζωή του. Αυτοί όμως μόλις τον πήραν, τα ξέχασαν όλα και τον έστειλαν στην Πόλη, όπου τον καρατόμησαν (1821). 

Της Αμαλίας Ηλιάδη
(φιλολόγου -Ιστορικού)

 istorikathemata

Λογιος Ερμης