Βιώσιμη ανάπτυξη και Ποιότητα Ζωής στην Περιφερειακή Ενότητα Πέλλας

• Άρθρο του Αντιπεριφερειάρχη Πέλλας 
Θεόδωρου Θεοδωρίδη

Τις ημέρες αυτές συζητήσαμε το Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης της Κεντρικής Μακεδονίας. Η συγκεκριμένη διαδικασία αποτελεί μία σημαντική ευκαιρία για την αποτύπωση της χωρικής και αναπτυξιακής μας σχέσης ως συνεργαζόμενες διοικητικές και παραγωγικές οντότητες στην ενιαία και ισχυρή Περιφέρεια. Το όραμα δηλαδή της Ηγεσίας μαζί με την αγωνία αλλά και την ελπίδα των τοπικών κοινωνιών της Περιφέρειας για το κοινό μας μέλλον.
Οι παρατηρήσεις και προτάσεις που παρουσιάζονται σε αυτό το άρθρο μου, έχουν ως στόχο την ανάδειξη των κύριων αναπτυξιακών επιλογών και δυνατοτήτων, που έχουμε διαμορφώσει για την Περιφερειακή Ενότητα Πέλλας και θέλουμε να ενταχθούν, μ’ έναν ολοκληρωμένο και συνεκτικό τρόπο, στο Περιφερειακό Χωροταξικό Σχέδιο που συζητούμε σήμερα.
Η Πέλλα μαζί με την Ημαθία συνιστούν ίσως το ισχυρότερο παραγωγικό σημείο αναφοράς της Περιφέρειας που, μέχρι σήμερα, μάλλον δεν έχει γίνει πλήρως κατανοητή η τεράστια δυναμική που παρουσιάζει στο πλαίσιο της Περιφερειακής και Εθνικής Ανάπτυξης.
Μεσούσης της κρίσης, αναφέρω ενδεικτικά ότι σύμφωνα με στοιχεία του Τελωνείου Σκύδρας την τελευταία τριετία έχουν τριπλασιαστεί έως και δεκαπλασιαστεί οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων της Πέλλας (νωπών και μεταποιημένων) και έχουν βελτιωθεί θεαματικά οι επιδόσεις μας στην τυποποίηση, πιστοποίηση και ασφάλεια των αγροτικών προϊόντων. Τα στοιχεία δείχνουν ότι επανακτούμε πολλές από τις αγορές της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης και κερδίζουμε πολλές νέες αγορές σ’ όλο τον κόσμο (Ρωσία, Κίνα, Αραβικά κράτη, Αυστραλία, ΗΠΑ-Καναδάς και πολλές ακόμη περιοχές).
Καθοριστική, αποδείχθηκε για αυτή την επιτυχία, η συνεισφορά της ελληνικής ομογένειας. Στο πλαίσιο του Περιφερειακού Σχεδιασμού είναι ίσως καλή ιδέα να αναπτύξουμε κάποιες δράσεις που θα προωθήσουν την επικοινωνία και ανάπτυξη σχέσεων με την ελληνική ομογένεια, αξιοποιώντας για το σκοπό αυτό, τις διάσπαρτες υποδομές στην επικράτειά της. (Παράδειγμα η χωροθέτηση κατασκηνώσεων για νέους της ελληνικής ομογένειας στην Σωτήρα του Δήμου Έδεσσας όπου υπάρχει έτοιμη υποδομή).
Βασικοί Αναπτυξιακοί πυλώνες για την Περιφερειακή Ενότητα Πέλλας, σύμφωνα και με τα αποτελέσματα της στρατηγικής μελέτης που εκπονήσαμε, είναι η Αγροτική Οικονομία – Μεταποίηση Επιχειρήσεων και ο Πολιτισμός - Τουρισμός. Σημαντικότερες στρατηγικές επιλογές για την τόνωση αλλά και την, σε πολλές περιπτώσεις, επανεκκίνηση της πραγματικής οικονομίας του τόπου μας, που είναι και το ζητούμενο σήμερα στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης, είναι η εξωστρέφεια και η επένδυση στη καινοτομία.
Η αναπτυξιακή μας πρόταση εναρμονίζεται πλήρως με το νέο ρόλο της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης και μπορεί να έχει μία σημαντική συμβολή στην ανάδειξη της Κεντρικής Μακεδονίας σε πρότυπο αναπτυξιακό μοντέλο των Βαλκανίων και σημαντικό εταίρο σε οικονομικές δραστηριότητες και άλλες πρωτοβουλίες εθνικής και παγκόσμιας εμβέλειας.
Η ολοκλήρωση των αναπτυξιακών υποδομών, με έμφαση στο οδικό δίκτυο και την προώθηση μίας σειράς από έργα και δράσεις που θα επιτρέψουν την αξιοποίηση των ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων της Πέλλας, σε συνδυασμό και σε συνέργεια με τις υπόλοιπες Περιφερειακές Ενότητες, πρέπει να αποτελέσουν τη βάση ενός εποικοδομητικού διαλόγου στα πλαίσια του Περιφερειακού Αναπτυξιακού Σχεδιασμού.

1. ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΑ ΕΡΓΑ
Για τις οδικές υποδομές μας ενδιαφέρει πρώτιστα η ολοκλήρωση των δύο παρακάμψεων, Γιαννιτσών και Χαλκηδόνας, ως ένα ενιαίο έργο. Ακολουθούν η ολοκλήρωση του Τμήματος «Μαυροβούνι-Νότια Παράκαμψη της Έδεσσας», η «ανάβαση του Άγρα» και η κάθετη σύνδεση της Πέλλας με την Εγνατία Οδό, με την κατασκευή ενός γρήγορου και ασφαλούς δρόμου από την Σκύδρα προς Νάουσα-Βέροια. Χωρίς ασφαλή και ταχεία οδική πρόσβαση είναι αδύνατο να μπορέσουμε να προσελκύσουμε επενδυτές και, επίσης, στερούμε από τους τοπικούς επιχειρηματίες τη δυνατότητα να είναι ανταγωνιστικοί.
Επιπλέον, είναι σημαντικό να τονίσουμε την σπουδαιότητα ανάπτυξης του Προαστιακού Σιδηροδρόμου μέχρι την Έδεσσα και την ανάπτυξη ξεχωριστής γραμμής Θεσσαλονίκης-Γιαννιτσά. Ο προαστιακός σιδηρόδρομος μπορεί να έχει μία εξαιρετική συμβολή στην αύξηση της κινητικότητας μεταξύ των δορυφορικών αστικών κέντρων της Θεσσαλονίκης. Άλλα μεγάλα αναπτυξιακά έργα που μπορούν να ενταχθούν στον Περιφερειακό Σχεδιασμό είναι η μετατροπή του σημερινού στρατιωτικού αεροδρομίου της Αλεξάνδρειας σε εμπορευματικό αερολιμένα και η μετατροπή του Διεθνούς Κέντρου Αεροπτερισμού της Παναγίτσας σε πολιτικό αεροδρόμιο με δυνατότητα προσγείωσης ιδιωτικών τουριστικών ναυλωμένων αεροπλάνων (πτήσεις charters).

2. ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ
Στο πλαίσιο της στρατηγικής ανάπτυξης της Πέλλας η αγροτική οικονομία αποτελεί τον πρώτο βασικό πυλώνα. Το αγροτικό εισόδημα αποτελεί την βάση της τοπικής οικονομίας και, όπως προαναφέρθηκε, υπάρχουν την περίοδο αυτή πολύ καλοί οιωνοί για τις προοπτικές αγροτικής ανάπτυξης στην περιοχή μας.
Στηριζόμενοι στις 23 δυναμικές καλλιέργειες της χωρικής ενότητας Πέλλας και με εφόδια την πρωτοπόρα καλλιεργητική εμπειρία και σωρευμένη γνώση του παραγωγικού δυναμικού της, περνάμε στη νέα εποχή.
Ενσωματώνοντας σύγχρονες καλλιεργητικές αντιλήψεις στις παραδοσιακές παραγωγές (Ροδάκινο, κεράσι, σπαράγγι, μήλο κλπ) πετύχαμε την είσοδο σε μια νέα μεγάλη αγορά ευαισθητοποιημένων καταναλωτών που ενδιαφέρονται για υγιή και ασφαλή προϊόντα. Αυτή η συνεχώς αναπτυσσόμενη αγορά αποτελεί στόχο για τους καλλιεργητές, ομάδες παραγωγών και εμπόρους της περιοχής μας.
Η αναγνωρισμένη ποιότητα των αγροτικών μας προϊόντων αποτελεί το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που εγγυάται την αναζωογόνηση των αγροτικών περιοχών, τη δημιουργία πολλών νέων θέσεων εργασίας και διασφαλίζοντας κύριο αλλά και το συμπληρωματικό εισόδημα για τους κατοίκους.
Για την σύγχρονη προώθηση των αγροτικών προϊόντων προαπαιτούμενο είναι η δημιουργία ενός σύγχρονου Δημοπρατηρίου στην Σκύδρα, το οποίο μπορεί να συνδυαστεί και με τον νέο ρόλο που αναμένεται να αναπτύξουν οι συνεταιριστικοί οργανισμοί, με βάση την νομοθετική ρύθμιση που προωθεί η κυβέρνηση.
Παράλληλα με τον αγροτικό τομέα κύριος στρατηγικός στόχος είναι και η ενίσχυση της κτηνοτροφίας και η βελτίωση της θέσης της σε σχέση με την γεωργία στην Περιφερειακή Ενότητα Πέλλας. Αυτό μπορεί να γίνει με την χωροθέτηση κτηνοτροφικών πάρκων, την ανάπτυξη και βελτίωση νέων βοσκοτόπων και την αξιοποίηση τοπικών φυλών με ειδική προσαρμογή στις τοπικές συνθήκες.
Τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται δυναμικά και ο κλάδος της μελισσοκομίας. Πολλοί νέοι μελισσοκόμοι ασχολούνται με επιτυχία στον συγκεκριμένο τομέα και μία καλή πρόταση θα ήταν η χωροθέτηση μελισσοκομικών πάρκων ή ενός φυσικού δικτύου περιοχών με μελισσοκομικά φυτά.
Ακόμη, πολλές νέες καλλιέργειες με αυξανόμενο εμπορικό ενδιαφέρον έχουν αναπτυχθεί τον τελευταίο καιρό στην Πέλλα όπως το ρόδι, φαρκευτικά και αρωματικά φυτά, κ.ά. Η ενίσχυση αυτών των παραγωγών μπορεί να ενταχθεί στον χωροταξικό σχεδιασμό.
Ιδιαίτερη αναφορά υποχρεούμαστε να κάνουμε για την αμπελοκαλλιέργεια στο νομό μας, αφού μολονότι από την αρχαιότητα είναι γνωστή η ποιότητα των αμπελώνων της Πέλλας εντούτοις βρίσκεται εκτός σχεδιασμού του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων όσον αναφορά τις ζώνες καλλιέργειάς της. Η ένταξη των οινοποιών της Πέλλας στο δίκτυο «Δρόμοι του κρασιού» και η στήριξη της αμπελοκαλλιέργειας στον τόπο μας αποτελεί κεντρικό ζητούμενο.
Ολοκληρώνοντας την πρόταση μας στον πρωτογενή τομέα προτείνουμε την ανάπτυξη και εξέλιξη του Ιχθυογεννητικού σταθμού της Έδεσσας, σε Ινστιτούτο εσωτερικών υδάτων και αλιείας, προκειμένου να στηριχθεί ο σημαντικός παραγωγικός κλάδος της ιχθυοκαλλιέργειας στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας.

3. ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ - ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ
Όπως αναφέρθηκε ο τουρισμός αποτελεί τον δεύτερο σημαντικό πυλώνα ανάπτυξης για την Πέλλα. Η γενέτειρα γή του Μ. Αλεξάνδρου απέκτησε μουσείο για να στεγάσει την ιστορία της στην Πέλλα. Όμως ο πλημμελής και αποσπασματικός χαρακτήρας της ανάδειξης και της προβολής της παγκόσμιας προσωπικότητας του Μ. Αλεξάνδρου με τον τόπο μας, αποτελεί σημαντικότατο έλλειμμα που αγγίζει τα όρια της απόκρυψης της ιστορίας του.
Η υπόθεση της ταυτοποίησης του προσώπου με τον τόπο πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα για το σύνολο της Περιφέρειας, αφού προσδίδει σε αυτήν, ουσιαστικά το ιστορικό της BRAND NAME.
Μας ενδιαφέρει η επέκταση και ανάπτυξη των γνωστών και καταξιωμένων κύριων τουριστικών πόλων της περιοχής (Καταρράκτες Έδεσσας, αρχαιολογικός χώρος του Λόγγου, Αγ. Αθανάσιος, Χιονοδρομικό κέντρο Βόρας, Λουτρά Λουτρακίου, Μονή Αρχαγγέλου, Πάικο, Πελλαία χώρα κλπ., καθώς και η ανάπτυξη των λιγότερο γνωστών αξιοθέατων που συνδέονται με τον τοπικό πολιτισμό, την φύση, την ιστορία και την παράδοση της (ήθη, έθιμα, γαστρονομία).
Για την λίμνη Βεγορίτιδα προωθούμε ένα ολοκληρωμένο έργο ανάδειξης και τουριστικής αξιοποίησης με τη δημιουργία ναυταθλητικού κέντρου, αλιείας, υποδομών φιλοξενίας και περιήγησης στη Λίμνη.
Κρίνεται επιβεβλημένη, η σύνδεση των ιαματικών Λουτρών Λουτρακίου με το Χιονοδρομικό Κέντρο. Στις προτάσεις μας συγκαταλέγεται η διασύνδεσή του με τελεφερίκ, μετά από εξέταση της οικονομικής εφικτότητας του έργου.
Εκτός από το Θερμαλιστικό Κέντρο Λουτρακίου (Πόζαρ) στην Π.Ε. Πέλλας υπάρχουν οι θεραπευτικές ιαματικές πηγές του Λουτροχωρίου (Δήμος Σκύδρας) οι οποίες ενδείκνυνται ιδιαίτερα για δερματοπάθειες.
Η ανάδειξη του Διεθνούς Κωπηλατικού Κέντρου του Λουδία είναι μία από τις σημαντικότερες προτεραιότητές μας που ενδεχομένως να οδηγήσει και στη συγκοινωνιακή σύνδεσή του με τον Λιμένα της Θεσσαλονίκης. Είναι μία φιλόδοξη πρόταση η οποία όμως μπορεί να υλοποιηθεί μειώνοντας σημαντικά τον χρόνο μετάβασης στην συμπρωτεύουσα και, παράλληλα, με τουριστικό ενδιαφέρον. Επίσης, εκατέρωθεν του Λουδία μπορεί να αναπτυχθεί μία μεγάλη ζώνη αναψυχής και οικολογικής διατήρησης, με τη δημιουργία ενός παραποτάμιου δάσους που θα συμβάλλει στην βελτίωση του μικροκλίματος της περιοχής.

4. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ - ΕΝΕΡΓΕΙΑ
Για την οικολογική ανάπτυξη της Πέλλας χρειάζεται να προωθηθεί η οριοθέτηση και εκπόνηση Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών για τις περιοχές που είναι ενταγμένες στο δίκτυο «Φύση 2000». Στόχος μας είναι να θεσμοθετηθούν και οι Φορείς Διαχείρισης που θα αναλάβουν το έργο της προστασίας και διαχείρισης της πλούσιας βιοποικιλότητας της περιοχής σε συνδυασμό και με την τουριστική ανάπτυξη.
Στον τομέα διαχείρισης των στερεών και υγρών αποβλήτων κρίνεται επιβεβλημένο να ολοκληρωθούν οι υποδομές. Δηλαδή να κατασκευασθεί μονάδα επεξεργασίας και ανακύκλωσης στερεών αποβλήτων σε επίπεδο περιφερειακής ενότητας, καθώς επίσης να ολοκληρωθούν τα δίκτυα αποχέτευσης υγρών αποβλήτων και οι αντίστοιχες μονάδες επεξεργασίας αυτών. Η αποκατάσταση των χώρων απόσυρσης οπωροκηπευτικών, η οποία συντελέστηκε τη δεκαετία του 80 και μέχρι το 2005, αποτελεί άμεσο ζητούμενο προκειμένου να εξαλειφθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις που προκλήθηκαν στον υδροφόρο ορίζοντα.
Καινοτόμα δράση αποτελεί η πρότασή μας για ανάπτυξη μονάδων αξιοποίησης αποβλήτων από κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις ή γεωργικά υπολείμματα για την παραγωγή βιοαερίου ή/και εδαφοβελτιωτικού. Έργα αυτού του είδους μπορούν να αναπτυχθούν μέσω συμπράξεων Δημόσιας και Ιδιωτικής Πρωτοβουλίας σύμφωνα με το αντίστοιχο νομικό πλαίσιο. Στο ίδιο πλαίσιο μπορεί να αναπτυχθούν και δράσεις ανακύκλωσης για όλα τα υλικά (αστικά, γεωργικά και βιομηχανικά απόβλητα) που παράγονται στην περιοχή.
Στην Π.Ε. Πέλλας υπάρχουν πολύ μεγάλες δυνατότητες αξιοποίησης της γεωθερμίας, καθώς έχουν εντοπιστεί γεωθερμικά πεδία στην ευρύτερη περιοχή Σωσσάνδρας Αλμωπίας (45 βαθμών περίπου), όπως και στο τόξο Λουδίας- Καρυώτισσα - Κρύα Βρύση - Ημαθία (Δυτική λεκάνη Θεσσαλονίκης) (45 βαθμούς περίπου). Τα γεωθερμικά ρευστά των πεδίων αυτών, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για οικιακή χρήση, για δραστηριότητες του πρωτογενή τομέα (θερμοκήπια), ξηραντήρια φρούτων και λαχανικών καθώς επίσης και στη λειτουργία τουριστικών εγκαταστάσεων.
Η χωροθέτηση των φωτοβολταϊκών μονάδων δυστυχώς δεν έγινε μέχρι σήμερα με οικονομικούς και περιβαλλοντικούς όρους. Στο πλαίσιο του Περιφερειακού Σχεδιασμού μπορεί να υποδειχθεί από τους μελετητές η δημιουργία πάρκων για αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας ή του ανέμου μέσα από την εφαρμογή κατάλληλης οικονομοτεχνικής μεθοδολογίας και λαμβάνοντας υπόψη τα κρίσιμα περιβαλλοντικά κριτήρια. Από μετρήσεις που έχουν γίνει προκύπτει η δυνατότητα ανάπτυξης Αιολικών πάρκων στις περιοχές του όρους Βέρμιο, Καϊμακτσαλάν και στην ορεινή Αλμωπία (περιοχή Νότιας).
Ο τρόπος με τον οποίο θα μπορέσει να αξιοποιήσει η Περιφερειακή Ενότητα Πέλλας τον αγωγό φυσικού αερίου που διατρέχει την Περιφέρεια αποτελεί επίσης σημαντική προτεραιότητα. Οι βιομηχανικές εγκαταστάσεις του Δήμου Πέλλας, όπως και η πόλη των Γιαννιτσών μπορούν να εξυπηρετηθούν εξασφαλίζοντας σημαντικά οικονομικά οφέλη με την αντίστοιχη επέκταση του δικτύου μεταφοράς φυσικού αερίου.

5. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ
Το Φράγμα του Αλμωπαίου (Καλής) είναι το μεγάλο αναπτυξιακό έργο που έχει διεκδικήσει σταθερά η τοπική κοινωνία τα τελευταία είκοσι χρόνια. Η κατασκευή του θα επιτρέψει την κατάλληλη διαχείριση και αξιοποίηση του πολύ μεγάλου όγκου νερού της Αλμωπίας που σήμερα χάνεται στον Θερμαϊκό, δημιουργώντας συχνά πλημμυρικά προβλήματα στην περιοχή της Σκύδρας. Το συγκεκριμένο φράγμα πολλαπλών χρήσεων έχει, μεταξύ άλλων, αντιπλημμυρικό, ενεργειακό, αρδευτικό και περιβαλλοντικό χαρακτήρα.
Η περιβαλλοντική εξυγίανση της Τάφρου 66 και η περιβαλλοντική αναβάθμιση του Λουδία συγκαταλέγονται επίσης στις προτεραιότητές μας, συμβάλλοντας παράλληλα στην αντιπλημμυρική προστασία των παρόχθιων περιοχών.
Περαιτέρω υπάρχουν σειρά από αναπτυξιακά έργα συνδυαστικού χαρακτήρα που είναι σημαντικό να ενταχθούν στον Περιφερειακό Σχεδιασμό. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται η δημιουργία χωμάτινων φραγμάτων και έργων ορεινής υδρονομίας (διευθέτηση χειμάρρων) για την αντιπλημμυρική θωράκιση της Π.Ε. Πέλλας (ιδιαίτερα στη περιοχή της Αλμωπίας), καθώς επίσης και ο εμπλουτισμός του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα στις περιοχές του κάμπου (ΤΟΕΒ Εδεσσαίου, περιοχή Ραχώνας Δυτικού και Αθύρων) όπου παρατηρείται σημαντική πτώση του υδροφορέα.
Η Περιφερειακή Ενότητα Πέλλας διακρίνεται από την υψηλή γεωγραφική, οικολογική και ανθρωπο-κοινωνική ποικιλότητά της που συμπληρώνεται από πλούσια κοιτάσματα που εντοπίστηκαν στο υπέδαφός της. Μπορεί να αποτελέσει τον φυσικό χώρο υποδοχής πολλών αναπτυξιακών και επενδυτικών προτάσεων με θετικά και πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα για την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και την εθνική οικονομία.
Συνοψίζοντας, οι προτάσεις που παρουσιάσαμε για ένταξη στον Περιφερειακό Σχεδιασμό είναι εφικτές και κινούνται στη λογική της βιώσιμης ανάπτυξης καθώς θέλουμε η οικονομική και κοινωνική πρόοδος της περιοχής μας να έχει ορίζοντα το μέλλον και τις επόμενες γενιές.

Θεόδωρος Ι. Θεοδωρίδης
Αντιπεριφερειάρχης Πέλλας,
Αναπτυξιακού Προγραμματισμού & Σχεδιασμού της Π.Κ.Μ.